İran-İsrail Savaşı: İsrail kamuoyu ne diyor?

İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Milletlerarası Alakalar Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tuğçe Ersoy-Ceylan, İran-İsrail Savaşı’nın İsrail içindeki yansımalarını AA Tahlil için kaleme aldı.

***

İsrail, 13 Haziran 2025 sabahı İran’ın nükleer altyapı ve askeri amaçlarına yönelik kapsamlı bir hava operasyonu gerçekleştirdi. Natanz, Fordo üzere çeşitli üslere yapılan hücumlar, Tahran’dan gelen sert misilleme ile birlikte Orta Doğu’da yeni bir sıcak çatışma ortamı yarattı. İsrail kamuoyunda bu hücuma dair verilen reaksiyon ve siyasette ortaya çıkan hizalanmalar, ülkenin güvenlik reflekslerinin ve toplumsal kırılganlıklarının nasıl şekillendiğine dair kıymetli ipuçları sunuyor. Akının çabucak akabinde İsrail’de her ne kadar toplumsal dayanak ve siyasal mutabakat oluşmuşsa da bunların kırılgan olduğunu söylemek mümkün.

Güvenlik algısı yine mi şekilleniyor?

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, yardımcıları, güvenlik yetkilileri ve bakanlarla birlikte gece saatlerinde kabine toplantısına başlarken, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ın nükleer tesislerine yönelik muhtemel bir akına katılıp katılmayacağına dair kararını bekliyordu. Bu bekleyiş sırasında, Netanyahu, 7 Ekim 2023’ten bu yana birinci defa, hem kamuoyunun hem de siyasi muhalefetin dayanağını ardında hissetmenin verdiği rahatlık içindeydi.

Zira, İsrail’in İran’daki nükleer ve askeri maksatlara düzenlediği hava saldırısı ülke içinde güçlü bir kamuoyu reaksiyonu ve siyasal dalgalanma yarattı. Bu atak, İran’la tansiyonu tırmandırırken tıpkı vakitte İsrail siyasetinde tesirli ancak yüksek ihtimalle süreksiz bir birlik havası yarattı. Münasebetiyle İran’a yönelik Yükselen Aslan Operasyonu’nun kısa bir müddet için toplumsal güvenlik algısını tekrar şekillendireceği öne sürülebilir.

Gazze’de 2023’ten beri sürdürülen akınların tersine İsrail kamuoyunun İran saldırısını büyük ölçüde onayladığı görülüyor. Yapılan son anketlere nazaran, İsrailli Musevilerin yüzde 83’ü hükümetin İran’a yönelik operasyonunu destekliyor. Bu takviyenin, yalnızca güvenlik refleksiyle değil, tıpkı vakitte İran’ın nükleer kapasitesine dair uzun müddettir var olan telaşlarla da irtibatlı olduğunu belirtmek gerekir. İran ve İran’ın nükleer faaliyetleri, İsrail kamuoyunda tarihi olarak varoluşsal bir tehdit olarak algılandığı için, operasyon bir çeşit “önleyici meşruiyet” yeri bulmuş durumda.

İsrailliler 7 Ekim’den beri Gazze’de sürdürülen operasyonun bitmesini ve rehinelerin geri getirilmesi için ateşkes yapılmasını talep ederken, bölgedeki vekillerinden sonra İran’ın etkisiz hale getirilmesi mümkünlüğünün İsraillilerin bu operasyonu desteklenmesini sağladığı aşikardır.

İsrail’in toplumsal kırılganlıkları ne söylüyor?

Bununla bir arada, bu tablonun toplumun tamamına sirayet etmediği de açık. İsrail vatandaşı olan Filistinliler ortasında İran operasyonuna dayanak yalnızca yüzde 12 düzeyinde kalmış durumda. Bir açıdan bu, ülke içindeki etnik-siyasal kırılganlıkları görünür kılıyor. Bilhassa Filistinli vatandaşlar açısından İran’a atağın haklılığından fazla bu operasyonun uzun vadeli sonuçları daha değerli görünüyor.

Yine ufak bir azınlık da İran ataklarını “Bibi’nin savaşı” olarak niteleme eğiliminde. Yani tıpkı Gazze’de bir türlü ateşkese yanaşmamasının gerisinde Netanyahu’nun iktidarda kalmak ve böylelikle hakkındaki suçlamalardan ve sürmekte olan yargılama sürecinden kaçma isteği olduğu inancı üzere, İran’a yönelik operasyonun da yeniden iktidar mühletini uzatmak ismine başlatıldığını düşünenler de mevcut.

Siyaset cephesinde ise Yükselen Aslan Operasyonu, Başbakan Netanyahu’nun son yıllarda karşılaştığı en büyük takviye dalgalarından birini yarattı. İç siyasette bilhassa 2022’den beri yargı ıslahatları, Gazze siyasetleri ve halihazırdaki ekonomik kriz bağlamında önemli baskı altında olan Netanyahu, İran taarruzuyla muhalefetin tenkit dozunu dramatik biçimde azaltmış görünüyor. Muhalefet önderleri Benny Gantz ve Yair Lapid, operasyonu kamuoyu önünde destekleyerek bu operasyonu adeta ulusal birlik anı tesis etti.

Hatta Gazze’de bitmeyen şiddeti “Bibi’nin savaşı” olarak niteleyerek kamuoyu telaffuzuna bu kavramı şahsen armağan eden Lapid, 15 Haziran’daki yazısında kelam konusu İran olunca tavrını değiştirdiğini açıkça söz etti: “Başbakan Netanyahu benim siyasi rakibim lakin İran’a saldırma kararı doğruydu. Tüm ülke, bizim yıkımımızı isteyen bir düşman karşısında an itibariyle birlik olmuş durumda; bizi hiçbir şey bölemez.” Son analizde, nükleer bir İran’ın İsrail için varoluşsal bir tehdit olduğunu düşünen hasebiyle da diğer seçenek olmadığından bu savaşın bir “zorunlu savaş” olduğuna inananın çoğunlukta olduğu bir sürece tanıklık ediyoruz.

Destek ne kadar sürer?

Bu süreksiz mutabakat halinin Netanyahu hükümetine şimdilik hem diplomatik hem de iç siyasi hareket alanı sağladığı aşikar. Fakat bu dayanak, tabiatı gereği kırılgan ve vadeli. İsrail kamuoyunda birinci etapta oluşan güvenlikçi dayanışma, şayet operasyonun sonuçları ağırlaşır ya da uzun sürecek bir savaşa dönüşürse, yerini süratlice tenkide bırakabilir.

Zira geçtiğimiz perşembeden beri İran, İsrail kentlerine yüzlerce dron ve 400’den fazla füze fırlattı ve son birkaç günde Tel Aviv, Petah Tikva, Hayfa ve Bat Yam’da 20’nin üzerinde İsrailli öldü, 500’ün üzerinde kişi yaralandı. Karşılıklı akınlar sürerse bu sayılar büyük olasılıkla artacaktır. Hasebiyle, her gün siren sesleriyle uyanan, barınaklarda saklanan ve sıradan gündelik hayatını durdurmak zorunda kalmış bir halkın bir noktada neticelenmeyecek bir savaşa dayanağı gün geçtikçe azalacaktır.

Saldırının siyasal manada bir diğer sonucunun da İsrail gündeminin iç problemlerden dış tehditlere yönelmesi olduğu söylenebilir. Netanyahu’nun İran atağı, kamuoyunun dikkatini Filistin sorunu, kuzeydeki öteki tehditler ve iç ekonomik eşitsizliklerden uzaklaştırmış görünüyor. Bu stratejik gündem kayması, hükümet açısından kısa vadede avantaj sağlasa da uzun vadede halkın güvenlik dışı beklentilerini erteleyen bir tesire dönüşebilir. Ayrıyeten, Netanyahu’nun bu saldırıyı iç politik krizlerden kaçmak için “araçsallaştırdığı” tarafındaki tenkitler, şimdilik kısık sesle lisana getirilse de akademik ve entelektüel etraflarda karşılık buluyor.

Uluslararası düzlemde ise İsrail’in saldırısı temkinli karşılandı. Trump idaresi İsrail’e destek verirken, ABD Başkanı henüz doğrudan müdahaleye dahil olma konusunda karar vermiş değil. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ise “itidal çağrısı” yaptı. Bu bağlamda, İsrail kamuoyunda taarruzun meşruiyeti ne kadar güçlü olursa olsun, taarruzlar bir gayeye ulaşmadıkça memleketler arası sistemde yaratacağı izolasyon ihtimali, orta vadede hükümet için önemli bir stratejik maliyet de oluşturabilir.

Sonuç olarak, 13 Haziran saldırısı, İsrail toplumunda güvenlikçi refleksleri harekete geçirmiş ve siyasal arenada süreksiz bir mutabakat üretmiştir. Fakat bu durum ne kamuoyunun bölünmüşlüğünü gizleyebilir ne de operasyonun uzun vadeli sonuçlarını bertaraf edebilir. İran tehdidi etrafında kurulan ulusal birlik söylemi, ilerleyen günlerde askeri sonuçların sertleşmesi ve memleketler arası baskının artmasıyla sorgulanmaya başlanabilir. Hasebiyle, atağın İsrail iç siyasetinde yarattığı bu sükunet anı, daha fırtınalı bir periyodun habercisi de olabilir.

[Doç. Dr. Tuğçe Ersoy-Ceylan, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Memleketler arası Alakalar Kısmı Öğretim Üyesidir.]

Makalelerdeki fikirler muharririne aittir ve Anadolu Ajansının editoryal siyasetini yansıtmayabilir.

About The Author

admin

See author's posts